.png)
Öğrenilmiş çaresizlik, bireylerin tekrar eden başarısızlık deneyimleri sonucunda, kontrol edebilecekleri durumlarda bile pasif ve çaresiz hissetmeleri durumunu ifade eder. Bu kavram, 1960'lı yıllarda psikolog Martin Seligman’ın köpekler üzerinde yaptığı deneylerle ortaya konmuştur.
Seligman’ın Deneyleri
Seligman, köpeklerle yaptığı deneylerde, belirli bir sesin ardından hafif elektrik şokları uygulamıştır. Köpekler, bu sesle birlikte şok geleceğini öğrenmiş ve kaçma davranışı sergilemişlerdir. Daha sonra, kaçabilecekleri bir alan sunulduğunda bile, önceki deneyimlerinden dolayı kaçma girişiminde bulunmamışlardır. Bu durum, köpeklerin çaresizliği öğrendiklerini göstermektedir.
Günlük Hayatta Öğrenilmiş Çaresizlik
Öğrenilmiş çaresizlik, sadece hayvanlarla sınırlı olmayıp, insan davranışlarında da gözlemlenir. Örneğin, sürekli düşük notlar alan bir öğrenci, ne kadar çabalarsa çabalasın başarılı olamayacağına inanabilir. Bu inanç, öğrencinin gelecekteki çabalarını azaltmasına ve fırsatları değerlendirememesine yol açabilir.
Toplumsal ve Kültürel Etkiler
Toplum ve kültür de öğrenilmiş çaresizliğin oluşumunda önemli rol oynar. G.R. Stephenson’ın maymunlar üzerinde yaptığı bir deneyde, maymunlar, bir süre sonra cezalandırılma korkusuyla belirli davranışlardan kaçınmışlardır. Bu deney, toplumsal normların ve öğretilmiş davranışların bireylerin eylemlerini nasıl sınırlayabileceğini gösterir.
Öğrenilmiş Güçlülüğe Geçiş
Öğrenilmiş çaresizlikten kurtulmak ve öğrenilmiş güçlülüğe geçiş yapmak mümkündür. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Burhanettin Dönmez, bu konuda şunları belirtmiştir:
“Başarmak, bir sonuca bazı engelleri aşarak ulaşmaktır. Engeller ne kadar büyük olursa, başarı da o kadar büyük olur.”
Bu yaklaşım, bireylerin engelleri aşarak başarıya ulaşabileceklerini ve çaresizlik duygusundan kurtulabileceklerini vurgular.
Sonuç
Öğrenilmiş çaresizlik, bireylerin geçmiş deneyimlerine dayalı olarak geliştirdikleri bir inanç sistemidir. Ancak, bu durumdan kurtulmak ve daha güçlü bir zihniyete sahip olmak mümkündür. Denemekten vazgeçmemek, yeni yollar aramak ve engelleri aşmak, öğrenilmiş güçlülüğe geçişin anahtarıdır.
Tavsiye Video
Son olarak aşağıdaki video öğrenilmiş çaresizliğin bence en güzel örneklerinden birisidir. Sınıf içinde öğrencilerinize de izlemenizi tavsiye ederim.
Kaynakça
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder